Դեկտեմբեր ամսվա ամփոփում, 9-րդ դաս.

1. Պանիսլամիզմ, պանթյուրքիզմ
Պանիսլամիզմը գաղափարախոսություն է, որի նպատակն էր միավորել բոլոր մահմեդական ժողովուրդներին մեկ քաղաքական և կրոնական կենտրոնի շուրջ՝ Օսմանյան սուլթանի իշխանության ներքո։
Պանթյուրքիզմը գաղափարախոսություն է, որը նպատակ ուներ միավորել բոլոր թյուրքալեզու ժողովուրդներին մեկ միասնական պետության մեջ։

2. Համիդյան ծրագիրը և ջարդերը
Աբդուլ Համիդ II-ի օրոք իրականացվեց հայերի դեմ բռնությունների քաղաքականություն։ 1894–1896 թթ. տեղի ունեցան համիդյան ջարդերը՝ մեծ մարդկային կորուստներով։ Միջազգային արձագանքը սահմանափակվեց դատապարտումներով։

3. Հայաստանը Ռուսական և Օսմանյան կայսրությունների կազմում
Ռուսական կայսրությունում հայերի վիճակը համեմատաբար ապահով էր։
Օսմանյան կայսրությունում հայերը ենթարկվում էին ճնշումների և բռնությունների։

4. Հայկական հարցը (1912–1914)
Հայկական հարցը վերաբերում էր Օսմանյան կայսրությունում հայերի իրավունքներին։ Այն վերաբացվեց 1912–1914 թթ., բայց չլուծվեց։

5. Առաջին համաշխարհային պատերազմը և Հայոց ցեղասպանությունը
1915–1916 թթ. իրականացվեց Հայոց ցեղասպանությունը՝ զանգվածային սպանություններով և տեղահանություններով։ Զոհվեց մոտ 1.5 միլիոն հայ։

6. Բրեստ-Լիտովսկի պայմանագիրը
1918 թ. Ռուսաստանը հրաժարվեց Արևմտյան Հայաստանի և Կովկասի որոշ տարածքներից

7. Բաթումիի խորհրդաժողովը
1918 թ. Բաթումիում Հայաստանին պարտադրվեցին ծանր պայմաններ։

8. Մայիսյան հերոսամարտերը և ՀՀ հռչակումը
1918 թ. մայիսին հերոսամարտերը փրկեցին հայ ժողովրդին։ Մայիսի 28-ին հռչակվեց Հայաստանի Հանրապետությունը։

9. Հայկական հարցը Փարիզի խորհրդաժողովում
Քննարկվեց Հայաստանի հարցը, սակայն արդյունքները սահմանափակ էին։

10. ՀՀ-ի անկումը
1920 թ. Հայաստանը ենթարկվեց Խորհրդային Ռուսաստանի և քեմալական Թուրքիայի ճնշմանը և անկում ապրեց:

11. Հայաստանի հարաբերությունները հարևանների հետ
19–20-րդ դարերի սահմանագծին Հայաստանը ուներ լարված հարաբերություններ հարևան պետությունների հետ։

Կենսաբանություն Դեկտեմբերի 15-19

Օրգանիզմների բազմացման եղանակները՝ սեռական և անսեռ, դրանց կենսաբանական նշանակությունը և առավելությունները

Բազմացումը կենդանի օրգանիզմների ամենակարևոր հատկություններից մեկն է, որի շնորհիվ պահպանվում և շարունակվում է տեսակը։ Կենդանի օրգանիզմները կարող են բազմանալ երկու հիմնական եղանակով՝ անսեռ և սեռական։

Անսեռ բազմացումը կատարվում է մեկ օրգանիզմի մասնակցությամբ, առանց սեռական բջիջների միավորման։ Այս դեպքում նոր օրգանիզմը գրեթե ամբողջությամբ նման է ծնող օրգանիզմին։ Անսեռ բազմացումը հանդիպում է բակտերիաների, որոշ բույսերի և ստորակարգ կենդանիների մոտ։ Օրինակ՝ բաժանումը, բողբոջումը, վեգետատիվ բազմացումը։
Անսեռ բազմացման առավելությունն այն է, որ այն արագ է, պահանջում է քիչ էներգիա և կարճ ժամանակում ապահովում է օրգանիզմների մեծ քանակ։ Դրա կենսաբանական նշանակությունն է տեսակների արագ տարածումը և պահպանումը կայուն միջավայրում։

Սեռական բազմացումը կատարվում է արական և իգական սեռական բջիջների՝ գամետների միավորման միջոցով։ Արդյունքում առաջանում է նոր օրգանիզմ, որը ունի ծնողների ժառանգական հատկանիշների համադրություն։ Սեռական բազմացումը բնորոշ է բարձրակարգ բույսերին, կենդանիներին և մարդուն։
Սեռական բազմացման հիմնական առավելությունն է ժառանգական բազմազանությունը, որը նպաստում է օրգանիզմների հարմարվողականությանը փոփոխվող միջավայրի պայմաններին։ Դրա կենսաբանական նշանակությունն է տեսակների զարգացումը, էվոլյուցիան և ավելի կայուն գոյությունը։

Եզրակացություն
Անսեռ և սեռական բազմացումը ունեն իրենց կարևոր դերը բնության մեջ։ Անսեռ բազմացումը արդյունավետ է կայուն պայմաններում, իսկ սեռական բազմացումը ապահովում է կենսաբանական բազմազանություն և տեսակների զարգացում։