1. Կազմել բարդ բառեր՝ տրված արմատները գործածելով մի դեպքում բառասկզբում, մյուս դեպքում՝ բառավերջում

1. Զրույց – զրուցասեր, հակազրույց
2. Գույն – գունավոր, մերկգույն
3. Վեճ – վիճաբանություն, հակավեճ
4. Տուն – տնօրեն, գյուղատուն
5. Բույս – բուսաբանություն, ջրաբույս
6. Մատյան – մատյանագիր, վեպամատյան
7. Երկու – երկորդական, կրկներկու
8. Սեր – սերնդակից, հայրասեր
9. Ձայն – ձայնասփյուռ, հնչձայն
10. Ուղի – ուղեցույց, ճանապարհուղի

---

2. Դարձվածքներով նախադասություններ

1. Լեղին ճաքել – Լսելով իր ընկերոջ դավաճանությունը՝ լեղին ճաքեց։
2. Արյունը գլխին խփել – Լուրն այնքան սարսափեցրեց նրան, որ արյունը գլխին խփեց։
3. Հոգին ավանդել – Պապիկը խաղաղ կերպով հոգին ավանդեց։
4. Անարգանքի սյունին գամել – Հասարակությունը նրան անարգանքի սյունին գամեց իր վատ վարքի համար։
5. Ճամփա պահել – Մայրն ամեն օր ճամփա էր պահում որդու վերադարձին։
6. Ականջի հետև գցել – Նա ուսուցչի հորդորները ականջի հետև գցեց։

---

3. Աստվածաշնչյան թևավոր խոսքերի նշանակությունը

1. Արգելված պտուղ – Այն բան, որը ցանկալի է միայն այն պատճառով, որ արգելված է։
2. Սոդոմ և Գոմոր – Ծայրահեղ անբարոյականություն և խառնաշփոթ։
3. Քավության նոխազ – Անհիմն մեղադրվող անձ՝ ուրիշների մեղքերը իր վրա վերցնող։
4. Բաբելոնյան աշտարակաշինություն – Չհասկացվածություն, քաոս, երբ բոլորը տարբեր ուղղությամբ են շարժվում։

---

4. Հոմանիշներով փոխարինել՝ համեմատություն

Տրված տեքստից հոմանիշները փոխարինված տարբերակը՝

Ճանապարհի կողքով, շղթա կազմած, դանդաղ ընթանում են ուղտերը: Նրանք գունավորված են անապատի երանգով, սապատները մաշված են ու կախված են մի կողմի: Սլացող ավտոմեքենաների բարձրացրած փոշին ամպի նման պարուրում է նրանց, բայց ուղտերն անտարբեր շրջում են գլուխները: Անապատը ձանձրալի է ու միօրինակ, նա հեռու հորիզոնում ձուլվում է իր նման գորշ ու ձանձրալի երկնքին: Ոչ սար է երևում, ոչ հարթավայր:

Փոխվել են նաև տեքստի հնչերանգը, պատկերավորությունը և որոշ նկարագրիչ բառեր։

---

5. Հոմանիշներից ճիշտ տարբերակը տեղադրել

1. …կարմրած այտերով
2. …բարի քմծիծաղում
3. …նրա ազնվատոհմ
4. …դանդաղ սուզվում
5. …բոլոր հույսերը խորտակվում

---

6. Բառերը հոմանիշական խմբերով

1. Թափոն, մնացորդ, թերմացք, ավելցուկ, թափթփուկ
2. Մնացուկ, շյուղ, ոստ, շիվ, ճյուղ
3. Նկուղ, մառան, շտեմարան
4. Կասկած, տարակույս, երկմտություն, տարակուսանք
5. Պարսավանք, նախատինք, կշտամբանք, անարգանք, հանդիմանություն

---

7. Ընտրված ճիշտ բառերը

1. Տվեց
2. Վրդովել
3. Ավանդությունը
4. Թյուր
5. Այգաբացը
6. Սասանվում
7. Զարկեց
8. Ցուցմունք
9. Հնչուն
10. Հանձնին

---

8. Մեկ տառ փոխելով ստացված նոր բառեր (նմուշ)

Սկզբնական բառ	Նոր բառ	Բացատրություն 1	Բացատրություն 2
Ականակիտ	ԱկանակիՑ	ականջ ունեցող	փոքր ձողիկով զենք
Այգաբաց	Այգաբաս	առավոտյան լույսը	այգու պահապան (ստեղծված)
Անութ	Անուշ	թևի տակ ընկած մաս	քաղցր
Աշտանակ	Աշտարակի	գրքերի կամ իրերի տեղ	աշտարակի պատկանող
Թափոր	Թափոն	երթ, խումբ	մնացորդ
Կտրիճ	Կտրիչ	քաջ, համարձակ	կտրելու գործիք
Հարել	Հայել	միանալ	հայելու ձևը
Հերկել	Հեռկել	վարել հողը	(ստեղծված) ինչ-որ բան հեռու անել
Հրատարակել	Հրատարակիլ	լույս ընծայել	հին կամ խոսակցական ձև
Մածուկ	Մածիկ	խիտ հեղուկ	ավելի փոքր մածուկ
Բուրդ	Բունդ	ոչխարի մազ	կապոցաձև ինչ-որ բան
Սալոր	Սալոտ	պտուղ	սոխի տեսակ
Դռնակ	Դռնիկ	փոքր դուռ	փոքրիկ բացվածք
Բառարան	Բառնարան	բառերի գիրք	խոսքերի պահոց (հին ձև)
Պարտեզ	Պարտեն	այգի	բառի ձևափոխություն
Դասարան	Դասարան	սովորողների խումբ	նույն բառը
Գնդիկ	Գնդակ	փոքր գունդ	մեծ գունդ
Հեռագիր	Հեռացիր	հաղորդագրություն հեռվից	հեռու գնա (կեղծ, ձևով տարբերություն)

Մեխանիկական Ալիքներ

Մեխանիկական ալիքները էներգիայի տարածման միջոցներ են, որոնք պահանջում են միջավայր՝ կոշտ, հեղուկ կամ գազային, որպեսզի կարողանան տարածվել: Այս ալիքները չեն տեղափոխում նյութ, միայն էներգիա: Երբ ալիքները շարժվում են, մասնիկները տեղափոխվում են միայն փոքր տարածություններ, բայց ալիքը շարունակում է տարածվել, փոխանցելով էներգիան:

Ալիքների Տեսակներ

1. Ուղիղ ալիքներ
   Այս ալիքները առաջանում են, երբ մասնիկները շարժվում են ուղղությամբ, որը ուղղահայաց է ալիքի տարածման ուղղությանը: Այս տեսակի ալիքները կարող են առաջանալ միայն կոշտ նյութերում, օրինակ՝ ստեղների կամ լարերի տատանումներ: Ջրի ալիքներն են ուղիղ ալիքների օրինակները, երբ ջրի մասնիկները բարձրանում և իջնում են, բայց ալիքը տարածվում է դեպի ափ:
2. Հորիզոնական ալիքներ
   Այս ալիքները առաջանում են այն ժամանակ, երբ մասնիկները շարժվում են ըստ ալիքի տարածման ուղղության՝ առաջ և հետ: Այս տեսակը տիպիկ է ձայնի տարածմանը: Ձայնը տարածվում է օդում, երբ մասնիկները շարժվում են առաջ ու հետ՝ փոխանցելով ալիքը և էներգիան:

Ալիքների Հատկություններ

1. Ալիքի բարձրությունը (H)
   Ալիքի բարձրությունը ցույց է տալիս ալիքի ուժը կամ էներգիան: Մեծ ալիքները ավելի շատ էներգիա են փոխանցում: Օրինակ, ուժեղ ծովային ալիքները կարող են մեծ վնաս հասցնել, քանի որ դրանք ունեն մեծ էներգիա:
2. Ալիքի երկարությունը (λ)
   Ալիքի երկարությունը ցույց է տալիս այն տարածությունը, որը պարունակում է մեկ ամբողջական ալիք: Սովորաբար դա չափվում է ալիքի երկու հարակից բարձրագույն կամ ցածրագույն կետերի միջև: Չափում է ալիքի տևողությունը միջավայրում:
3. Ալիքի արագությունը (v)
   Ալիքի արագությունը ցույց է տալիս, թե որքան արագ է այն տարածվում միջավայրում: Օրինակ՝ ձայնը ավելի արագ է տարածվում օդում, քան ջրում, քանի որ օդը ավելի քիչ խիտ է: Ալիքի արագությունը կախված է միջավայրի խտությունից և այլ հատկություններից:
4. Հաճախություն (f)
   Հաճախությունը ցույց է տալիս, թե քանի անգամ է ալիքը կատարում ամբողջ ցիկլը մեկ վայրկյանի ընթացքում: Հաճախությունը չափվում է հերծանով (հեռ․ Hertz – Hz): Եթե ալիքը շատ բարձր հաճախություն ունի, ապա այն արագորեն կընդունվի, օրինակ՝ բարձր երաժշտական նոտաների դեպքում: Սովորաբար, մարդու լսողությունը կարող է ընկալել 20 Hz-ից մինչև 20,000 Hz հաճախություն ունեցող ձայներ:

Օգտագործումներ

1. Ձայն
   Ձայնը մեխանիկական ալիք է, որը տարածվում է օդում: Երբ մենք խոսում ենք կամ երաժշտություն նվագում, մեր ձայնը առաջացնում է օդի մեջ ալիքներ, որոնք տարածվում են և հասնում մեր ականջներին: Դրանք ալիքներ են, որոնք մեր գլխում վերածվում են ձայնի:
2. Ծովային ալիքներ
   Ծովային ալիքները առաջանում են քամիների կամ ստորգետնյա շարժումների արդյունքում: Այս ալիքները կարող են լինել շատ ուժեղ և վնասակար, քանի որ դրանք ունեն մեծ էներգիա և կարող են մեծ վնաս հասցնել, հատկապես ցունամիերի ժամանակ:
3. Երաժշտական ալիքներ
   Երաժշտական գործիքները ստեղծում են ալիքներ, որոնք մենք լսում ենք որպես երաժշտություն: Օրինակ՝ դաշնամուրի կամ ջութակի ձայնը ալիքներ է առաջացնում, որոնք տարածվում են օդում ու մեր ականջներին հասնելով՝ ստեղծում երաժշտական սիմֆոնիա:

Մեխանիկական ալիքները տարածվում են միջավայրերում, փոխանցելով էներգիա, առանց նյութի տեղաշարժման: Այս ալիքները են այն հիմնական գործընթացները, որոնք մեզ թույլ են տալիս լսել ձայներ, տեսնել ծովային ալիքներ և հասկանալ տեխնոլոգիական փոխանցումներ:

Առաջադրանք, 8-րդ դաս., մարտի 10-17-ը․ պատմություն։
ա. Գյուլիստանի պայմանագիրը (1813) և Թուրքմենչայի պայմանագիրը (1828) կնքվեցին ռուս-պարսկական պատերազմներից հետո։ Դրանցով Արևելյան Հայաստանը անցավ Ռուսաստանի տիրապետությանը, ինչը հայության համար նշանակում էր պարսկական ճնշումից ազատում, սակայն նաև ռուսական քաղաքական վերահսկողության հաստատում։

բ. Պարսկահայերի վերաբնակեցումը Արևելյան Հայաստանում նպաստեց հայ բնակչության թվի աճին և երկրի տնտեսական զարգացմանը, բայց նաև առաջ բերեց սոցիալական ու հողային խնդիրներ։ Ռուսական կառավարությունը այս գործընթացը վերահսկում էր՝ իր շահերից ելնելով։

գ. «Դավիթ-Դանիելյան պայքարը» արտացոլում էր օտար տերությունների միջամտությունը հայոց կաթողիկոսական աթոռի կառավարմանը։ Ռուսական, Օսմանյան և Պարսկական կայսրությունները ձգտում էին վերահսկել Էջմիածինը՝ հայության վրա իրենց ազդեցությունն ուժեղացնելու համար։

1. 1836 թ. «Եկեղեցական կանոնադրությունը» սահմանափակեց Հայ եկեղեցու ինքնուրույնությունը՝ այն ենթարկելով ռուսական վերահսկողությանը։
2. Ցարիզմի գաղութային քաղաքականությունը արտահայտվում էր վարչական վերահսկողության, հարկային քաղաքականության և ազգային-մշակութային սահմանափակումների միջոցով։
3. 1828 թ. ինքնավարության մերժումը պայմանավորված էր ռուսական իշխանությունների մտավախությամբ, որ անկախ հայկական իշխանությունը կարող էր վտանգել նրանց տիրապետությունը տարածաշրջանում։

Արևմտյան Հայաստանը և Հայկական հարցի միջազգայնացումը/Էջ  86-90 պատմել, էջ 90-ի հարցերին գրավոր պատասխանել/

ա.Բուխարեստի պայմանագիրը կնքվեց 1812 թ. մայիսի 16-ին ռուս-թուրքական պատերազմի արդյունքում։ Այն կարևոր էր, քանի որ Ռուսաստանին անցավ Բեսարաբիան, իսկ Արևմտյան Հայաստանի մի մասը դեռ մնաց Օսմանյան կայսրության կազմում։

բ․ 1839 թ. հրովարտակի (Գյուլհանեի հաթթըշերիֆի) առանցքային դրույթներն էին՝ օրենքի առջև բոլորի հավասարությունը, հարկային ու դատական բարեփոխումները, մահմեդական ու ոչ մահմեդական հպատակների իրավահավասարություն։ Թանզիմաթը հայերի համար բերեց որոշակի բարեփոխումներ, ինչպես օրինակ՝ համայնքային ինքնակառավարման հնարավորություններ, բայց նաև ուժեղացրեց սուլթանական վերահսկողությունը հայկական հարցի նկատմամբ։

Co2 So3 H2s h2co3 h2so4 Co H2o

Այո՛, կարող եմ։ Ահա նշված նյութերի տարրերի վալենտությունները՝

1. CO₂ (ածխաթթու գազ)
   • C (ածխածին) – +4
   • O (թթվածին) – -2
2. SO₃ (ծծմբական անհիդրիդ)
   • S (ծծումբ) – +6
   • O (թթվածին) – -2
3. H₂S (ծծմբաջրածին)
   • H (ջրածին) – +1
   • S (ծծումբ) – -2
4. H₂CO₃ (ածխաթթու)
   • H – +1
   • C – +4
   • O – -2
5. H₂SO₄ (ծծմբական թթու)
   • H – +1
   • S – +6
   • O – -2
6. CO (ածխածնային օքսիդ)
   • C – +2
   • O – -2
7. H₂O (ջուր)
   • H – +1
   • O – -2